Na układ oddechowy składają się: jama nosowa, gardło, krtań, tchawica, oskrzela i płuca. Oskrzela rozgałęziają się na drobne oskrzeliki, które tworzą tak zwane drzewo oskrzelowe, to z kolei przechodzi w pęcherzyki płucne. To właśnie w nich zachodzi wymiana gazowa. Drogi oddechowe dzielimy na górne i dolne. Jakie znamy choroby układu oddechowego?
Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych
Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych (AZPP), to choroba zapalna miąższu płuc i oskrzelików, jest wywołana kontaktem organizmu z antygenami. Antygenem mogą być: grzyby, pyłki, oraz odchody zwierząt. Postać ostra AZPP objawia się: dusznością, gorączką, wzmożoną potliwością i bólami w stawach. Natomiast postać przewlekła, nie ma tak agresywnego początku, objawy długo mogą być ignorowane przez pacjenta. Chory zazwyczaj traci na wadze, gorzej znosi wysiłek fizyczny i kaszle odkrztuszając wydzielnę.
Zauważywszy u siebie wymienione wyżej objawy, należy skontaktować się z lekarzem. Ten po zebraniu starannego wywiadu, zleci zapewne badania obrazowe (RTG płuc, tomografię komputerową) albo spirometrię. Warto nadmienić, że spirometria to badanie, które umożliwia ocenę objętości i pojemności płuc oraz przepływ powietrza przez drogi oddechowe. Spirometr AsSPIRO D200 , jest intuicyjny w obsłudze i ma niewielkie rozmiary, posiada duży wyświetlacz z ekranem dotykowym, co z pewnością ułatwia użytkowanie i sprawia, że można z niego korzystać zarówno w placówkach medycznych jak i podczas wizyt domowych.
Aby stan zdrowia pacjenta uległ poprawie, należy przerwać narażenie na antygen. Postać przewlekła wymaga stosowania leków (z grupy glikokortykosteroidów), niestety często leczenie okazuje się nieskuteczne. Może dojść do włóknienia płuc, a to z kolei prowadzi do rozwinięcia się niewydolności oddechowej. Chorym zaleca się tlenoterapię, do czego idealnie nadaje się Koncentrator tlenu AERTI AE-5W. Urządzenie jest przeznaczone do ciągłej pracy, jego działanie polega na absorbowaniu azotu z powietrza, przez co podaje tlen o wysokiej koncentracji. Ostre AZPP, może ustąpić samoistnie.
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa to częsta choroba układu oddechowego. Poza czynnikami alergizującymi, astmę wywołują także czynniki genetyczne i środowiskowe.
W praktyce klinicznej wyróżnia się astmę alergiczną i niealergiczną. Astma alergiczna jest rozpoznawana najczęściej w dzieciństwie. W oskrzelach pojawia się stan zapalny, przez co stają się one nadwrażliwe. Patomechanizm choroby polega przede wszystkim na nasilonej reakcji organizmu w odpowiedzi na kontakt z antygenem. Uwalniane są mediatory stanu zapalnego: histamina, cytokiny i leukotrieny. Objawy astmy alergicznej pojawiają się przeważnie rano. Chorzy skarżą się na uciążliwy kaszel, uczucie ucisku w klatce piersiowej i świszczenie w czasie oddychania. Zazwyczaj z zastosowaniem testów skórnych, udaje się określić jaki alergen powoduje objawy. Pomocne okazują się również badania obrazowe. W terapii stosuje się glikokortykosteroidy i leki rozszerzające oskrzela. W astmie niealergicznej nie wykazuje się uczulenia na alergen.
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
PoChP jest bardzo poważną chorobą układu oddechowego, która jest 4 przyczyną zgonów na świecie. Choroba polega na nieodwracalnej obturacji oskrzeli, stąd stosowanie leków rozkurczających oskrzela okazuje się nieskuteczne. W drogach oddechowych utrzymuje się stan zapalny. Stopień ciężkości przebiegu choroby, zależy od tego, czy pacjent cierpi na choroby współistniejące i czy doświadcza zaostrzeń. Należy nadmienić, że palenie papierosów, powoduje podrażnienie dróg oddechowych, podrażnienie dymem tytoniowym gruczołów śluzowych, skutkuje ich przerostem i zwiększonym wydzielaniem śluzu. Stan zapalny błony podśluzowej przyczynia się do zmniejszenia średnicy oskrzelików i destrukcji miąższu płucnego, oskrzeliki zapadają się bardzo łatwo podczas wydechu. Poza paleniem, czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania są: narażenie na pyły i gazy.
Początkowo objawy choroby są nieznaczne, odczuwalne jedynie podczas intensywnego wysiłku fizycznego. W późniejszej fazie choroby, pacjenci zgłaszają zmęczenie przy oddychaniu, nasila się uczucie duszności i kaszel z odpluwaniem plwociny. Niedogodności pojawiają się również w spoczynku. Aby zdiagnozować POChP, wykonuje się spirometrię. Podczas badania ocenia się parametr FEV1, czyli szybkość przepływu powietrza podczas pierwszej sekundy natężonego wydechu. Odniesienie FEV1 do FVC, czyli życiowej pojemności płuc, umożliwia określenie stopnia zwężenia dróg oddechowych. Jeżeli ten stosunek jest mniejszy niż 70%, stawia się rozpoznanie POChP. Spirometr pozwala uzyskać dane dotyczące objętości oraz szybkości wydmuchiwania powietrza z płuc. Spirometr AsSPIRO D200 to kompaktowe urządzenie umożliwiające wykonywanie badań diagnostycznych układu oddechowego. Poza spirometrią, można wykonać gazometrię i pulsoksymetrię. Gazometria, polega na badaniu stężenia gazów we krwi pobranej z tętnicy pacjenta. W POChP spodziewamy się, wysokiego poziomu dwutlenku węgla i niskiego poziomu tlenu. Natomiast pulsoksymetria, to badanie zawartości tlenu, które przeprowadza się zakładając urządzenie pomiarowe na palec. Pulsoksymetr palcowy PO80 do pomiaru saturacji krwi tlenem (SpO2) i częstotliwości bicia serca. Urządzenie ma niewielkie rozmiary i jest bardzo łatwe w stosowaniu. Można z niego korzystać także w warunkach domowych.
POChP, można kontrolować za pomocą glikokortykosteroidów wziewnych, antycholinergicznych (rozszerzających oskrzela) i β2-mimetyków. Chorym nakazuje się zaprzestanie palenia, podejmowanie wysiłku fizycznego (niezależnie od stadium ciężkości POChP), oraz ograniczenie soli w diecie.
Grypa
Kolejną chorobą układu oddechowego jest grypa. To jedna z najczęściej występujących chorób zakaźnych, w Polsce najwięcej osób choruje w okresie, kiedy panuje niższa temperatura, czyli między październikiem, a lutym. Objawy pojawiają się zazwyczaj kilka dni po zakażeniu wirusem grypy. Możemy zarazić się drogą kropelkową, czyli przez przebywanie z osobą zakażoną, która: kicha, kaszle, a nawet poprzez rozmowę.
Grypę stosunkowo łatwo odróżnić od przeziębienia. W przebiegu tej pierwszej chory ma bardzo wysoką gorączkę, odczuwa bardzo silne bóle stawów i dreszcze, ucisk w klatce piersiowej, dezorientację, raczej nie ma kataru (co jest typowym objawem przeziębienia). Do mierzenia temperatury można zastosować OMRON GENTLE TEMP 720, to elektroniczny, cyfrowy termometr mierzący temperaturę elektroniczną wiązką światła skierowanego w czoło. Jest bezdotykowy i bardzo intuicyjny, a pomiar trwa zaledwie sekundę. Chory dochodzi do zdrowia średnio przez dwa tygodnie. Pomaga w tym regularne przyjmowanie leków przeciwbólowych w celu uśmierzenia objawów, picie dużej ilości płynów i wypoczywanie. Najskuteczniejszą profilaktyką, mającą zapobiec zachorowaniu na grypę jest szczepionka. Niestety wirusy grypy wciąż mutują, co stwarza konieczność wytwarzania coraz to nowych odmian szczepionek.
Gruźlica
Gruźlica jest zakaźną chorobą bakteryjną, w Polsce średnia zachorowań przekracza średnią Europejską. Wyróżniamy gruźlicę: płucną, oraz pozapłucną. Odnotowujemy zdecydowanie więcej zachorowań na postać płucną. Czynnikiem chorobotwórczym jest prątek gruźlicy, inaczej nazywany prątkiem Kocha (nazwa pochodzi od nazwiska odkrywcy), bakterie przenoszone są drogą kropelkową, stąd zarazić możemy się przez przebywanie z osobą chorą, która kicha, kaszle, lub odkrztusza. Choroba najczęściej rozwija się około dwa lata po wniknięciu prątka do organizmu. Można także zarazić się bakterią i do końca życia nie rozwinąć objawów gruźlicy. Na zachorowanie najbardziej narażeni są: palacze, osoby z obniżoną odpornością, cukrzycy, pacjenci onkologiczni, osoby po przeszczepach, oraz ci, którzy nadużywają alkoholu.
Choroba nie jest łatwa do rozpoznania, ponieważ nie ma specyficznych objawów, a te początkowe są raczej nieznaczne, dlatego chorzy nie konsultują się z lekarzem, a choroba postępuje. Później chory, doświadcza: spadku apetytu, w związku z tym chudnie, poza tym, gorączkuje, ma duszności, jest zmęczony i intensywnie poci się w nocy. Charakterystyczny jest suchy kaszel, który utrzymuje się przez kilka tygodni.
Lekarz stawia rozpoznanie gruźlicy w oparciu o wywiad z pacjentem, badanie RTG, wyniki rozmazu z plwociny. Bakterie z rozmazu poddaje się hodowli, która trwa 4-6 tygodni, szybciej wynik można uzyskać, przeprowadzając hodowlę na podłożu płynnym (wyniki otrzymujemy po około tygodniu). Co się tyczy leczenia, kluczowe jest zniwelowanie szansy na zakażenie innych, dlatego powinno izolować się chorego. Gruźlicę leczy się antybiotykami, a kuracja trwa zazwyczaj pół roku. Jeżeli rozpoznanie jest postawione odpowiednio wcześnie, jest szansa na całkowite wyleczenie pacjenta. Do powikłań gruźlicy można zaliczyć: ropniaka opłucnej, amyloidozę i odmę opłucnową.
Gruźlicy najlepiej zapobiegać, szczepiąc się na nią. W Polsce zaszczepienie się przeciwko gruźlicy jest obowiązkowe i dokonuje się go w pierwszej dobie życie.
Mukowiscydoza
Mukowiscydoza to choroba genetyczna, w której dochodzi do mutacji kanałów chlorkowych. Ma charakter przewlekły, a współczesna medycyna nie jest w stanie jej wyleczyć, a raczej łagodzić objawy. U osób cierpiących na mukowiscydozę skład powstającego śluzu jest nieprawidłowy i zatyka kanały wyprowadzające (np. w ścianach oskrzeli, wątrobie, narządach rodnych, trzustce).
Pacjenci chorzy na mukowiscydozę, często borykają się z zakażeniami układu oddechowego, wydzielają słony pot, oraz niewydolnością ze strony układu pokarmowego. Chorobę diagnozuje się przez badania genetyczne i ,,test potowy”. W leczeniu objawowym najważniejsze jest zapobieganie zakażeniom układu oddechowego, zwiększa to jakość i długość życia pacjentów. W zaawansowanej i zaostrzonej postaci mukowiscydozy zaleca się stosowanie koncentratora tlenu. Koncentrator tlenu Philips Respironics EverFlo to nowoczesne, lekkie i ciche urządzenie przeznaczone do użytku domowego. W farmakoterapii wykorzystuje się leki rozszerzające oskrzela i rozrzedzające zalegający śluz, suplementuje się również witaminy.